Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleşen bir düzen bileğildir. Ahbaplık, maşer içinde insanoğluın cidden nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak bağırsakin vardır. Türe kıymeti dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene almak, sosyal dirimın gerçekleşmesini yağdırmak icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin karşısına kabul edilmesi ve uyulması müstelzim, banko namuslu kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer içinde insanoğluın biçimci ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her bugün mümkündür. “İşte hukuk, insan davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir model, bir bütündür.” İnsan-insan, insan-tabiat ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru bağırsakin evrensel ilkelerle güvence şeşna allıkınmasıdır. Ahbaplık, âdemiyet seviyesi bağırsakin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birsonsuz rey ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, maşer sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak tamlayan mütalaalerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini yağdırmak için konulmuş olan ve kamu gücüyle desteklenen kaide, doğru ve seçimın bütünüdür. Elan geniş bir tanımıyla hukuk, adalete yönelmiş sosyal yaşyalnız düzenidir. Ahbaplık Lafız Manaı Ahbaplık kelimesi Arapça “doğru” kökünden gelir ve doğru kelimesinin çoğulu olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “doğru” kelimesinin çoğulu “ah’kak”tır. Türk Tat alma organı Kurumu’na bakarak hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım güçlükleü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” medlulı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet medlulında da kullanılır. Yol Manaı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu bağırsakin hala doyurucu bir tanım binalamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok kabul edilen tanımı ise: “Mukannen bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) bağlanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak hukuk, kendi içinde baz olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri konu kayran kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile talih yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna cevap Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku kamu hukukunun mebdelıca madun dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku sair toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik talih tarafından güvenceye allıkınmış ve cebri yapmış oldurımlara malik olmasıdır. Ahbaplık kuralları insan davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun kıymet hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle mümasil nitelikteki umum durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık kayranında yapmış oldurım kamu gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bağırsakin kullanılır. Ahbaplık düzenini katkısızlamayı ve korumayı yalnızçlayan yapmış oldurımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları engellemek bağırsakin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, cezaevi ve tıkır cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, parti kapatma; algı hukukunda algı ve gizliceçılık cezaları üzere daha bir hukuk dallarında daha bir yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek yahut siyasi mütalaaleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan hukuk, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş sosyal bir yaşyalnız düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kullanışlı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun sosyal dirimı düzenleyip insanoğluın pasış ve asayiş içinde bir arada yaşamalarını katkısızlamaktır. 2. Teamül Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Karşılanması) Hukukun kullanışlı amacını, sosyal gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer içinde canlı insanoğluın, birbirleri ile tesis etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın binasından kaynaklanan gereksinimlerinı karşılamaya çallıkışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile tevellüt, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni dirimın baz gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın katıksız binasına ve bundan ileri mevrut gereksinimlerine şayan yürütmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, kazançlı gerçeklere bile ilişkindır; kazançlı yoksulluklara uymalı ve onları karşılamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile sınırlı bir aranjman şeşna aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir denklik düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak hakikat kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanımıyla hak, “bir denklik düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yürütmek üzere dü daha bir anlamda kullanılır. Türe esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet medlulında zatî bir özelliği deyimler. Kişi her bugün haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni yöneltmek yolunda daimî ve bileğnöbetmez bir çaba gösterir. İşte bu biçimci ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak kavramı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilişki biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk kayranında hukuki kıymet olarak nazire konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Cemiyet bağırsakindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini bağırsakermiş kurallar umumü olarak hukuk, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve harcamak yerinde bulunduğuna bakarak, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü hak kavramı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm hukuk sistemine ve sistemlerine egemen bulunan, nesnel ve salt bir kıymet niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini bağırsakerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lüzumlu bulunan düzeni sakınmak, gerekse onu bileğnöbettirmeyi meşrulaştırmak bağırsakin her bugün adalete mebdevurulur. Nesnel ve kanun üstü hak hukukta karşımıza oturmuş hukuk düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim hukuk medlulında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, bulunan hukuk düzenlerinin kendisine şayan olup olmadığı açısından bir kıymet ve kıymetlendirme ölçüsü evet. Yine bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve menfi karşılıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon balans içinde olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Olağan olarak tüm hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal yaşyalnız uyacak, hem bile bu sosyal dirimın pasış içinde sürebilmesi bağırsakin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çallıkışacaktır.
